بر اساس نتایج چهارمین سرشماری عشایر کوچنده کشور که برای اولین بار به صورت ثبتی مبنایی در سال 1399 با همکاری سازمان امور عشایر ایران و مرکز امار ایران و تعاونی های عشایری انجام شد، جمعیت عشایر کوچنده ایران یک میلیون و 115 هزار و 41 نفر در قالب 251 هزار و 624 خانوار می باشد که در 31 استان کشور استقرار دارند و با تولید 20درصد از نیازهای پروتئینی کشور، از مولدترین اقشار جامعه به شمار می روند و نقش آنان در رخدادهای تاریخی و اجتماعی و فرهنگی و حفاظت از مرزهای کشور نیز دارای ارزش های فراوانی است که به عنوان نمونه می توان به نقش تاریخی و ممتاز ایلات و طوایف عشایری در مناطق مختلف در حفظ کیان کشور به ویژه در دوره های حملات مهاجمین و فترت بین تغییرات مکرر سلسله های حاکم و همچنین رشادت های آنان و تقدیم ده هزار شهید در هشت سال دفاع مقدس اشاره کرد.
با تصویب آیین نامه ساماندهی عشایر در سال 1384 در هیات دولت و ابلاغ آن و حضور فعال تر سایر دستگاه ها در مناطق عشایری، توسعه زیرساخت ها و خدمات رسانی به جامعه عشایری شتاب بیشتری گرفت که باعث رشد چشمگیر شاخص های توسعه در این مناطق شده است.
در این راستا برآن شدیم گفتگویی با ارسلان حیدری، رئیس اداره امور عشایر هرمزگان انجام دهیم که تقدیم حضورتان می گردد:
در ابتدا خود را معرفی و سوابق مدیریتی خود را شرح دهید؟
بنده، ارسلان حیدری، رئیس اداره امور عشایر استان هرمزگان، مفتخرم که از سال 1376 در جهاد سازندگی جذب معاونت امور دام شدم و حدود 20 سال است که در امور عشایر فعالیت می‌کنم. در ابتدا به عنوان کارشناس سپس معاون و در حال حاضر به عنوان رئیس اداره امور عشایر استان هرمزگان در خدمت شما هستم.
لطفا وضعیت عشایر هرمزگان را بطور خلاصه تشریح کنید؟
استان هرمزگان دارای حدود 3 هزار خانوار عشایری است که به صورت کوچ‌های درون‌استانی و برون‌استانی ، زندگی می‌کنند. عشایر برون‌کوچ از استان کرمان به هرمزگان آمده و در فصل قشلاق سکونت دارند. در شهرستان‌های خمیر و لنگه عشایر حضور ندارند، اما در دیگر شهرستان‌ها، عشایر با روحیه‌ای سرزنده و فعال در حال گذران زندگی هستند. در حوزه دامپروری، استان هرمزگان دارای 350 هزار راس دام است که سالانه 3 هزار تن گوشت و 8 هزار تن شیر و فرآورده‌های لبنی تولید می‌کنند. علاوه بر این، 10 هزار هکتار اراضی کشاورزی در اختیار عشایر استان هرمزگان قرار دارد که سالانه 25 هزار تن محصولات باغی و 16 هزار تن محصولات زراعی تولید می‌شود. عمده عشایر استان در شهرستان‌های حاجی‌آباد و رودان مستقر هستند. این فعالیت‌ها گواهی بر اهمیت و نقش کلیدی عشایر در تأمین منابع غذایی و توسعه کشاورزی استان هرمزگان است و ما همچنان در تلاش برای بهبود شرایط زندگی و معیشت این قشر زحمتکش و مهم کشور هستیم
حمایت های اخیر از عشایر استان را تشرح کنید؟
در راستای حمایت از عشایر، اقدامات متعددی در استان انجام شده است که از جمله می‌توان به آبرسانی پایدار و سیار، خرید و توزیع پکیج‌های خورشیدی و ارائه تسهیلات کم‌بهره اشاره کرد . تاکنون حدود 70 حلقه چاه آب برای عشایر برقدار شده است .
یکی از برنامه‌های کلیدی در این راستا، ارائه تسهیلات ارزان قیمت به عشایر است. در سال جاری، حدود 26 میلیارد تومان از تسهیلات تبصره 18 هفت ساله و 14میلیارد تومان بند ب یکساله به عشایر اختصاص یافته است. این منابع برای خرید دام و پرواربندی استفاده می‌شود و در این راستا حدود 1.3 تن گوشت قرمز اضافی از محل این تسهیلات تولید خواهد شد.
در مناطقی که عشایر دارای منابع آب پایه‌ای نظیر چشمه‌ها یا چاه‌ها هستند، اقدامات زیادی برای لوله‌کشی و ساخت منبع آب انجام شده است. در برخی مناطق همچون کوشا، لوله‌کشی به طول 3 تا 4 کیلومتر انجام شده تا عشایر به راحتی به آب دسترسی پیدا کنند، علاوه بر این، آبرسانی سیار نیز با استفاده از 3 دستگاه آبرسان به مناطق مختلف انجام می‌شود، یکی دیگر از خدمات ارائه شده به عشایر، توزیع نهاده‌های دامی از طریق شرکت‌های تعاونی عشایری است.
یکی از دغدغه های اصلی عشایر تامین سوخت ،خرید محصولات و تامین نهاده های دامی است در این راستا چه فعالیتهایی داشته اید؟
وضعیت کنونی زندگی عشایر منطقه در چندین بخش همچنان با چالش‌هایی روبه‌رو است و با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته در حوزه بهداشت، آموزش، و زیرساخت‌ها، هنوز برخی مشکلات اساسی وجود دارد که باید برطرف شوند. از جمله این مشکلات می‌توان به کمبود امکانات بهداشتی، مشکلات در تأمین خوراک دام و قیمت بالای نهادهای دامی اشاره کرد. با این حال، برخی پیشرفت‌ها نیز در این زمینه‌ها به چشم می‌خورد.
شرکت تعاونی عشایر که در هر منطقه، ریش‌سفیدان عشایر نیز عضو هستند ، نیازهای دامی را شناسایی کرده گزارش می دهند و در انبارهایی نگهدای می کنند . در همین راستا نهاده‌هایی مانند سبوس، ذرت و جو دراین انبارهای برای استفاده عشایر فراهم می‌شود. همچنین در راستای رفاه عشایر، پشتیبانی از دام‌های آن‌ها از طریق خرید و فروش دام در بازار و تأمین سوخت فسیلی نیز از دیگر اقدامات موثر این شرکت تعاونی بوده است.
در حال حاضر 15 جایگاه سوخت فسیلی در استان، به ویژه در شهرستان‌های حاجی‌آباد و رودان، برای تأمین سوخت مورد نیاز عشایر فعال است. این اقدام به حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از تخریب مراتع و بیابان‌ها کمک می‌کند
با توجه به خشکسالی های اخیر چه تلاشی برای بهبود وضعیت عشایر در حوزه های مختلف من جمله تامین آب ، بهداشت ، راه ، آموزش و غیره انجام شده است ؟
با وجود مشکلات خشکسالی و چالش‌های موجود، سازمان امور عشایر به دنبال ایجاد شرایط مطلوب برای زندگی عشایر و کاهش مشکلات آن‌ها در سطح استان است و امیدوار است تا در آینده، این روند ادامه یابد.
در بسیاری از مناطق عشایری، خانه‌های بهداشت راه‌اندازی شده‌اند و از آنجا که این مناطق در دسترس خدمات بهداشتی ثابت نبوده‌اند، این اقدامات از اهمیت زیادی برخوردارند. همچنین در برخی مناطق، سرویس‌های بهداشتی و حمام‌هایی برای عشایر احداث شده است که به خصوص در فصل سرما کمک زیادی به بهبود وضعیت بهداشت می‌کند.
در بخش آموزش، نیز که معلمان برای مناطق دورافتاده فرستاده شده و حتی در مناطقی که فقط یک یا دو دانش‌آموز وجود دارند، مدارس با حمایت آموزش و پرورش تأسیس شده‌اند. این اقدام به بهبود وضعیت تحصیلی در مناطق عشایری کمک شایانی کرده است
در حوزه زیرساخت‌ها، اقدامات خوبی در خصوص ساخت جاده‌های روستایی و تأمین آب آشامیدنی انجام شده است. ولی همچنان بهبود وضعیت راه‌ها و امکانات دیگر می‌تواند تأثیر بیشتری بر زندگی عشایر داشته باشدو هنوز باید تلاش‌های بیشتری در زمینه تأمین نیازهای اساسی این قشر از جامعه صورت گیرد.